In de Pieter Swartstraat in Eindhoven werken we mee aan een unieke pilot. Hier krijgen drie woningen van woningcorporatie Trudo een warmtewingevel. Deze innovatieve techniek is ontwikkeld door TNO, AkzoNobel en Emergo. De warmtewingevel heeft een speciale coating die veel zonlicht kan absorberen en omzetten naar warmte. Normale witte coatings reflecteren bijna al het zonlicht, maar met een speciale coating is het mogelijk om wel 40% te absorberen en te gebruiken voor warmtewinning. Voor donkere kleurentinten kan dit zelfs oplopen tot 98%. Met behulp van een warmtepomp wordt de gewonnen warmte geschikt gemaakt voor de verwarming en het tapwater. Een interview met Bart Erich van TNO, Marcel van Dooremalen van Trudo en Bart Knaapen.

Schematische weergave van het systeem in en op de woning

Het was ergens op een beurs, alweer 8 jaar geleden, dat de warmtewingevel zijn oorsprong vond. Op die beurs werden coatings gepresenteerd die maximaal zonlicht reflecteren om woningen minder te hoeven koelen. ‘Gek eigenlijk’, dacht Bart Erich van TNO, ‘de zon is onze grootste warmtebron, kunnen we dat niet veel beter andersom doen?’. En zo begonnen TNO en AkzoNobel aan een eerste proef; een coating maken die juist zoveel mogelijk zonlicht absorbeert en huizen daarmee verwarmt. Een performance test in het lab wees uit dat dit inderdaad mogelijk zou moeten zijn.

Voorbereidende werkzaamheden voor het aanbrengen van de panelen op de muur

”Het is goedkoper dan een warmtepomp met een bodemlus in de grond. En door gebruik te maken van de gevel, kunnen we een veel groter oppervlak van woningen gebruiken als energieopwekker dan alleen het dak.”

• Bart Erich – Research en development TNO

Hele huis als energieopwekker
“Normaal gesproken kunnen we met een witte coating slechts 2% van het zonlicht absorberen. Met deze coating absorberen we voor wit, de moeilijkste kleur, zo’n 40%,” vertelt Bart Erich. “Dat was de basis voor de warmtewingevel.”

Emergo ontwikkelde de integratie van de nieuwe technologie in de (prefab) gebouwschil. Bart Erich: “De warmtewingevel bestaat uit prefab warmte-oogstende panelen die zijn geïntegreerd in de gevel, gecombineerd met een efficiënte en duurzame warmtepomp en zonnepanelen op het dak die elektriciteit opwekken. Het is goedkoper dan een warmtepomp met een bodemlus in de grond. En door gebruik te maken van de gevel, kunnen we een veel groter oppervlak van woningen gebruiken als energieopwekker dan alleen het dak.”

De panelen met de speciale coating worden tegen de gevel gemonteerd 

Aardgasloos verwarmen
Al sinds 2019 draait een gymzaal in Almere op dit systeem, maar nu zocht TNO voor het Europees project ‘ENVISION’ zes sociale huurwoningen voor een pilot met de warmtewingevel.

Marcel van Dooremalen (Trudo): “Toen Bart Erich mij belde was ik meteen geïnteresseerd. Wij moeten in 2050 alle woningen aardgasloos verwarmen. Dat is een hele grote opgave, zowel qua ingreep als financieel. Wij doen dit daarom gefaseerd. De eerste stap, die loopt tot 2030, is goed isoleren. Daarna hebben we dan nog 20 jaar de tijd om de installaties te vervangen. Zo kan de installatietechniek zich nog verder ontwikkelen en kunnen we de kosten spreiden.”

“Die gefaseerde aanpak neemt niet weg dat we in de tussentijd op kleine schaal pilots willen doen met gasloze installatieconcepten. Om uit te zoeken wat per woningtype het beste installatieconcept is en waar we bouwkundig allemaal tegenaan lopen.”

“We wisten wel: we willen dit alleen doen met huurders die dat leuk vinden. Dus schreven we de bewoners van een van onze complexen aan en organiseerden we een informatieavond over de pilot. Zo kwamen we aan de drie woningen die we nu voor deze pilot onder handen nemen.”

De panelen hebben een moderne esthetische uitstraling

Goed doordacht proces
Het is best een ingreep aan de woningen. Niet zozeer vanwege die gevel, wel omdat het ventilatiesysteem ook wordt aangepast. En in twee woningen staat de installatie met de warmtepomp en het buffervat op zolder. Eén woning krijgt de gehele installatie in een prefab schuurtje in de tuin. Een slimme oplossing, want daar is geen omgevingsvergunning voor nodig en het scheelt veel ruimte in huis.

“Wat je op zo’n project met zoveel ingrepen dus óók nodig hebt, is hele goede bewonersbegeleiding. Knaapen kan dat goed, ook bij zo’n project dat ingewikkelder is dan reguliere verduurzaming. Het gaat erom het technische proces zo uit te voeren en te plannen dat de overlast zoveel mogelijk beperkt blijft en bewoners van dag tot dag mee kunnen worden genomen in wat er gaat gebeuren.”

Zonnepanelen zorgen voor de benodigde energie voor de WTW Unit en de warmte pomp

De basis: isoleren en kierdichting
Vanuit Knaapen vinden wij het heel waardevol om bij deze pilot betrokken te zijn. Bart Knaapen: “We zijn zelf ook continu op zoek naar innovaties in de markt die we kunnen toepassen op projecten, dus deze pilot had direct onze interesse. Er moeten nog zoveel woningen verduurzaamd worden, dat krijgen we nooit voor elkaar als we in de branche op de traditionele manier blijven werken.”

“Dit zijn de eerste woningen die met de warmtewingevel worden uitgerust, dus het is echt een leerproces, voor iedereen. Naast de bijzondere verftechniek draait het om de basis, namelijk woningen voorzien van goede isolatie en kierdichting. Inmiddels is bewezen dat een goede kierdichting een grote bijdrage levert aan de energiezuinigheid. Als de koude lucht niet binnenkomt, hoef je deze ook niet op te warmen. We weten dus nu al dat wat we daarover leren ten goede komt aan al onze andere projecten.”

Volgende stap: meten en evalueren
Eén woning is nu klaar, de andere twee worden binnenkort opgeleverd. Dan begint het meten en gaan alle betrokken partijen natuurlijk uitgebreid met elkaar om de tafel voor een evaluatie. We houden je op de hoogte!