Daken vormen een enorme oppervlakte onbenutte ruimte in Nederland. En dat terwijl we in Nederland vaak zeggen dat we ruimte tekort komen. Met groen en circulair dak ROEF® doen we daar wat aan. ROEF® is nauwelijks duurder dan een traditioneel dak en maakt het daarmee mogelijk om Nederland zonder extra investering en zonder extra ruimtegebruik groener te maken met meer natuur en biodiversiteit. Om wijken klimaatadaptiever en klimaatbestendiger te maken en woningen te voorzien van duurzame energieopwekking en meer comfort. Hoe we dat doen lees je hier.

Een groendak lijkt in eerste instantie niet nieuw, maar ROEF® heeft iets dat uniek is en levensreddend voor heel veel soorten vogels en insecten. Het is namelijk toepasbaar in een serie van 1. Waarom dit voor de natuur zo’n bepalende eigenschap van het dak is, vertelt Sicco Jansen van Unitura, een bedrijf gespecialiseerd in natuurinclusief bouwen.

Dakrenovatie vaak drama voor de natuur
Sicco: “Bij de verduurzaming van sociale huurwoningen pakken woningcorporaties vaak meteen een hele wijk aan. Vanuit het oogpunt van efficiency is dat logisch, het is voor de natuur in de wijk echter dramatisch.”

“Stel je voor dat in een wijk een kolonie huismussen aanwezig is. Als je dan alle daken tegelijk aanpakt, hebben die huismussen ineens geen plek meer waar ze terecht kunnen. Zo’n kolonie krijgt het dan heel hard te verduren. Er ontstaat schade die je nauwelijks nog kan repareren, ook al breng je volgens de flora- en faunawetgeving nieuwe nestvoorzieningen aan.”

Voorbeeld huismuskast (in een standaard dak)

Serie van 1 ecologisch veel beter
“ROEF® is door de modulaire opbouw eenvoudig toepasbaar in een serie van 1. Daardoor kun je de verduurzaming van een wijk gefaseerd aanpakken. Dieren kunnen ergens anders heen, kunnen wennen, krijgen een veel minder grote schok. Vanuit ecologisch perspectief is dat fantastisch. ROEF® voorziet daar bovenop ook nog eens in heel veel, hele goede nieuwe voorzieningen voor allerlei soorten vogels én beschermde diersoorten zoals de gierzwaluw en vleermuizen. Elk dak bevat 8 nestkasten, veel meer dan de flora- en fauna-wetgeving voorschrijft.”

“Elk dak bevat 8 nestkasten, veel meer dan de flora- en fauna-wetgeving voorschrijft.”

Sicco Jansen – Unitura

Weer nieuwe natuur toevoegen
Dat dit hard nodig is blijkt wel uit de cijfers. Onze eigen Anna van den Dijssel las in onderzoek dat op dit moment nog maar 14% (!) van de oorspronkelijke natuur in Nederland over is. Zij berekende wat het vergroenen van daken hieraan kan doen. Als twee miljoen corporatiewoningen een ROEF® krijgen, kunnen we weer 7% natuur en biodiversiteit toevoegen. Én we voorkomen dat de biodiversiteit verder terugloopt. Want dat gebeurt op dit moment nog steeds. Oók – ironisch genoeg- door de verduurzaming van woningen.

Veel particuliere woningbezitters weten niet dat je eerst een flora- en faunaonderzoek moet doen, voordat je je huis gaat isoleren. Daardoor worden dagelijks nesten verstoord. “We hopen dat door onze daken veel dieren al overvliegen naar ons dak, voordat de particulier de eigen woning laat isoleren”, vertelt onze technisch manager Rob Pittens. “Dat we veilige plekken creëren voor al die vogels en insecten.”

Dit sluit ook aan op het nieuwe natuurplan van de provincies Utrecht en Overijssel dat NOS gisteren publiceerde.

Voorbeeld gierzwaluwkast (in een standaard dak)

Toevluchtsoord voor vogels en insecten
De dakranden van ROEF® zijn eigenlijk volledig voor de dieren. In die dakranden zijn voorzieningen verwerkt voor vleermuizen, huismussen, spreeuwen, gierzwaluwen, merels, mezen, roodborstjes, bijna elke tuinvogel kan wel plekje vinden in het dak. Het systeem is volledig modulair. In sparingen in het dak kunnen ter plekke, op het werk, afhankelijk van de ecologische behoefte in de wijk, nestkasten geschoven worden voor verschillende soorten dieren en vogels. Op het dak staat daarnaast ook nog een speciaal kastje voor insecten.

Bij op een Sedumdak

Biodiversiteit terugbrengen in de wijk
Die insecten, dat is een belangrijke om te benoemen. Want ROEF® is ook een groendak dat door de beplanting een plek biedt aan spinnen, torren, wormen, lieveheersbeestjes, vlinders, bijen en allerlei andere kleine beestjes.

“Een Sedumdak heeft direct een positieve invloed op de lokale biodiversiteit,” vertelt Kai van Gool van Sempergreen, dat wereldwijd marktleider is in groene daken en gevels. “Ze bieden vlinders, bijen en zweefvliegen voedsel en beschutting die op een regulier dak niet voorhanden zijn. Groene daken dienen dan ook als ‘stapstenen’ met de omliggende natuur. Insecten en vogels kunnen zich zo op een eenvoudige manier verplaatsen binnen stedelijke omgeving.” Om de ecologische waarde van het Sedumdak te verhogen worden er door Van Schadewijk Hoveniers ook nog biodiversiteit bevorderende beplanting toegevoegd in de vorm van bloembollen.

Vlinder op een Sedumdak

Comfortabelere woning, klimaatbestendige wijk
Een dak dat bijdraagt aan natuurherstel dus. En eenvoudig kan worden toegepast in een serie van 1. En volledig circulair en losmaakbaar is. En er is zelfs meer, vertelt Kai. “ROEF® zorgt er door de isolerende werking van het groen niet alleen voor dat woningen een prettiger binnenklimaat hebben met minder geluidsoverlast, het zorgt ook voor minder hittestress en wateroverlast in de wijk. Het dak brengt verkoeling én kan tot 30 liter water per m2 vasthouden. Het overige water wordt opgeslagen in een regenton. Zo kan het dus ook heel veel klimaatschade voorkomen. En kosten voor klimaatadaptieve maatregelen.”

Een slimme combinatie van groen en zonnepanelen op het dak maakt de waterretentie op het dak constructief mogelijk. Ook weer iets dat in nauwe samenwerking met alle partners tot stand kwam. Sicco Jansen: “Overal is zó integraal over nagedacht. Iedereen wist van elkaar wat er gedaan werd, zodat we daar in konden meedenken en er meteen ook op in konden inspelen. Het is echt een teamprestatie.”

Sedumdak in de herfst (nog zonder de biodiversiteit bevorderende beplanting, op ROEF® wordt het dakbeeld nog diverser qua beplanting).

Sedumdak in de winter (nog zonder de biodiversiteit bevorderende beplanting, op ROEF® wordt het dakbeeld nog diverser qua beplanting).

Sedumdak in de zomer (nog zonder de biodiversiteit bevorderende beplanting, op ROEF® wordt het dakbeeld nog diverser qua beplanting).

Sedumdak in de lente met een witte kwikstaart (nog zonder de biodiversiteit bevorderende beplanting, op ROEF® wordt het dakbeeld nog diverser qua beplanting).

“En het ziet er ook nog eens heel mooi uit,” vult Kai aan. “De beplanting verandert met de seizoenen mee. Elk jaargetijde (met uitzondering van de winter) staan er andere planten in bloei en ziet het dak er anders uit, met andere kleuren. In wijken is de natuur daardoor straks veel dichterbij. Eén ding is zeker, met ROEF® ziet de gebouwde omgeving er over 10 jaar compleet anders uit.”

ROEF® in een notendop:

• ROEF® is modulair, past op bijna ieder zadeldak en is daarmee voor 99% van de grondgebonden corporatiewoningen toepasbaar. Serie van 1 is mogelijk én toepassing op projectbasis. Het dak wordt in 1 dag geplaatst, dus nauwelijks overlast voor de bewoners. Lees meer hierover in dit artikel.

• ROEF® slaat CO2 op (zo’n 60 kilo CO2 per jaar) én vermindert de CO2-uitstoot door gebruik van gerecyclede materialen die na de levensduur van het dak (50 jaar) weer herbruikbaar zijn. Het dak is dus volledig circulair. Zonnepanelen op het dak wekken duurzame energie op: genoeg voor de woning, niet te veel om overbelasting van het elektriciteitsnet te voorkomen. Na 8 jaar is het dak regeneratief.

• Groen en nestkasten op en in het dak bevorderen de biodiversiteit. Het dak bevat naast Sedumbeplanting ook biodiversiteitsbevorderende beplanting, kastjes voor bijen, vlinders en andere insecten en kastjes voor allerlei soorten vogels én beschermde diersoorten zoals de gierzwaluw en vleermuizen. Elk dak bevat veel meer dan de flora- en fauna-wetgeving voorschrijven. De beplanting op het ademende dak houdt warmte vast in de winter en zorgt voor verkoeling in de zomer. Comfortabeler wonen dus! Het dak houdt ook water vast en voorkomt daarmee wateroverlast in de wijk en overbelasting van het riool bij fikse regenbuien.

• We maken het dak steeds beter en slimmer door plaatsing van sensoren, waarmee we data analyse doen en vergelijkingen kunnen maken met traditionele pannendaken. We meten zaken als de toename van de biodiversiteit, de afname in wateroverlast, de toename in opbrengst van de zonnepanelen met of zonder groendak erbij en comfort voor de bewoners. We gebruiken de sensoren ook voor het onderhoud van het dak: wanneer heeft het water en meststoffen nodig?